شیر یک طرفهCheck Valve

نام: شیر یک طرفه

نام لاتین: Check Valve

نام های دیگر:شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو

شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) نوعی شیر است که برای عبور دادن سیال از یک طرف خط با کمترین میزان مقاومت و جلوگیری از عبور سیال از طرف دیگر خط به کار می رود. به عبارت دیگر شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) اجازه می دهد سیال به سادگی عبور کند، ولی از سوی دیگر سیال نمی تواند از شیر عبور کند و مسیر بازگشت آن مسدود می شود.

شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) معمولا از بدنه، بونت یا کاور و یک دیسک که حول محور یک میله می چرخد تشکیل شده است. زمانی که سیال در خط متوقف شود این دیسک به حالت اولیه باز می گردد و مسیر بازگشت سیال به عقب را می بندد. در برخی از انواع شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) دیسک به دو نیمه تقسیم می‌شود و هر نیمه به یک طرف خم می شود تا مسیر سیال را باز کند یا ببندد. در هنگامی که سیال در خط متوقف می شود و می خواهد به عقب برگردد، این دو نیمه توسط فنرهایی که در پشت آنها تعبیه شده است به عقب بر می گردند و مسیر بازگشت سیال را مسدود می کنند. در برخی دیگر از انواع شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو )مانند شیر یک طرفه لیفت ، دیسک به صورت پیستون می باشد که در مسیر موافق حرکت سیال قرار دارد و هنگامی که سیال می گذرد آن را به جلو هل داده و مسیر باز می شود، ولی وقتی سیال متوقف است در اثر جاذبه پیستون به جای خود باز می گردد و شیر بسته می شود. شیر یک طرفه توپی نیز نوعی از شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو )است که دیسک آن به صورت توپی می باشد.

شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) در سایزهای مختلف تولید می شود و بر اساس نیاز خطوط لوله می‌تواند به صورت دنده ای، پیچی، فلنجی یا بات ولد تولید شود.

انواع شیر یک طرفه ( شیر یکطرفه ، شیر خودکار، چک ولو ) :

– شیر یک طرفه نوسانی (سوینگ چک ولو SWING CHECK VALVE)

شیر یک طرفه نوسانی (سوینگ چک ولو) با دو نوع بدنه مستقیم و Y شکل تولید می شود. در شیر یک طرفه نوسانی (سوینگ چک ولو) دیسک به بدنه شیر به صورت معلق وصل شده است. شیر یک طرفه نوسانی (سوینگ چک ولو) برای جریان هایی که دارای ضربه باشند مناسب نیست. شیر یک طرفه نوسانی (سوینگ چک ولو) به دو صورت افی و عموی می تواند در خط نصب شود.

– شیر یک طرفه با دیسک کج یا مورب (TILTING DISK CHECK VALVE)

این شیر یک طرفه بین دو فلنج نصب می شود و برای سایزهای بالا مناسب می باشد. شیر یک طرفه با دیسک کج یا مورب می‌تواند به صورت افقی یا عمودی نصب شود.شیر یک طرفه با دیسک کج یا مورب برای جریان هایی که دارای ضربه و فشار می‌باشند مناسب است.

– شیر یک طرفه ویفری (WAFER TYPE CHECK VALVE)

شیر یک طرفه ویفری ابعاد و وزن کمی دارد و در فضاهای کم و بسته بسیار مفید است. شیر یک طرفه ویفری برای نصب بین فلنج های گلودار یا اسلیپان مناسب است. این شیرها برای مواقعی که افت فشار کم مورد نظر باشند طراحی می شوند. با هر بار باز و بسته شدن شیر یک طرفه ویفری مقدار بسیار کمی افت فشار رخ می دهد و معمولا دارای قیمت پایینی نیز هستند که این دو دلیل باعث شده این نوع شیر یک طرفه بسیار پرکاربرد باشد.

– شیر یک طرفه دیسکی (دیسکو چک ولو DISC CHECK VALVE)

شیر یک طرفه دیسکی (دیسکو چک ولو) دارای یک فنر پشت دیسک می باشد. این نوع شیر یک طرفه با فشار سیال باز می شود و وقتی سیال متوقف شود یا مقدار آن از فشار مورد نظر کمتر باشد فنر پشت دیسک باعث بسته شدن آن می شود. بنابراین تنظیم قدرت فنر بر اساس فشار مورد نیاز صورت می گیرد. شیر یک طرفه دیسکی (دیسکو چک ولو) در بویلرها و خطوط لوله عمودی به عنوان شیر تخلیه استفاده بسیار زیادی دارد.

– شیر یک طرفه پیستونی (PISTON CHECK VALVE)

معمولا شیر یک طرفه پیستونیدر پمپ ها یا تجهیزات مشابه برای جلوگیری از بازگشت سیال در خط استفاده می شود.بدنه شیر یک طرفه پیستونی از نوع شیر کروی ( شیر گلوب یا شیر گلاب ) است که باعث اختلاف فشار بیشتری در خط می شود. به همین دلیل نیاز به آب بندی در این شیر بیشتر از باقی انواع شیر یک طرفه می باشد.

– شیر یک طرفه توپی (BALL CHECK VALVE)

شیر یک طرفه توپی یکی از معدود انواع شیر یک طرفه است که هم برای آب و هم برای فاضلاب کاربرد مناسبی دارد. این شیر ساختار خیلی ساده ای دارد و عموما برای پمپ ها و سیستم های با فشار پایین استفاده می شود. همانگونه که قبلا هم اشاره شد، در شیر یک طرفه توپی به جای دیسک از یک توپی استفاده می شود.

– شیر یک طرفه دو صفحه ای (DUAL PLATE WAFER CHECK VALVE)

شیر یک طرفه دو صفحه ای که به صورت ویفری ساخته می شود دارای دو صفحه به عنوان دیسک است که هر کدام توسط فنرهایی در پشت آنها مجهز شده اند. این شیر یکی از پرکاربردترین انواع شیر از لحاظ کارایی و قیمت می باشد که به عنوان شیر یک طرفه بی صدا نیز معروف شده است.

– شیر یک طرفه تدریجی (NON-SLAM CHECK VALVE)

شیر یک طرفه نوسانی برای بسته شدن از جاذبه استفاده می کند. ولی در مواقعی که جریان سیال کم و زیاد شود این شیر ممکن است به مشکل بر بخورد. برای حل این مشکل می توان از شیر یک طرفه تدریجی استفاده کرد. این شیر دارای فنر پشت دیسک می باشد که در فشارهای بالا به خوبی کار می کند و وقتی به تدریج جریان سیال کم می شود، فنر هم به تدریج به دیسک فشار می آورد و شیر را می بندد و وقتی فشار به صفر برسد شیر کاملا بسته شده است.